ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ
γράφει: η Νανά Λάτση
Μέγας, οραματιστής, ευλογημένος λες από τις μούσες,ρητορικός, χειμαρρώδης, μεγαλειώδης, μεγαλόστομος και πληθωρικός.
Σαν σήμερα 19 Ιουνίου 1951 έφυγε από τη ζωή με έναν παράδοξο τρόπο, όταν αντί για το φάρμακό του πήρε δηλητήριο, ο “Μέγας Ποιητής” . Ο Άρχοντας της λαλιάς μας όπως τον αποκαλούσε ο νομπελίστας ποιητής Σεφέρης
Γεννήθηκε το 1884 στη Λευκάδα και ήταν το έβδομο και τελευταίο παιδί της Χαρίκλειας και του Ιωάννη Σικελιανού, καθηγητή των Γαλλικών και Ιταλικών με ρίζες από την Σικελία. Η μητέρα του καταγόταν από αστική οικογένεια και είχε γαλλική παιδεία (είχε μορφωθεί στο Αρσάκειο, στην Αθήνα).
Το όνομά του Άγγελος. Και του ταίριαξε. Θα μπορούσε να είχε ονομαστεί και Απόλλωνας ή Ορφέας και αυτά τα ονόματα θα του πήγαιναν. Το αγόρι αυτό έμελλε να γίνει ένας από τους κορυφαίους οραματιστές δημιουργούς. Στη γενέτειρά του διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα στο δημοτικό και μετά στο γυμνάσιο. Εκεί έγραψε σε ηλικία μόλις δεκατριών χρόνων και τα πρώτα του ποιήματα. Το 1901 έφυγε στην Αθήνα όπου και γράφτηκε φοιτητής στη Νομική Σχολή, χωρίς όμως ποτέ να παρακολουθήσει μαθήματα. Ήταν γεννημένος ποιητής. Αξέχαστοι και καθοριστικοί για την ανάπτυξη και τον μετέπειτα προσανατολισμό του ήταν και οι περίπατοι με τον πατέρα του στους λευκαδίτικους ελαιώνες.
Εδώ ο πατέρας θα τον μυήσει στην αρχαία ελληνική μυθολογία, στην απόλυτη σχέση της με την ελληνική φύση και θα τον εισαγάγει με πολύ φυσικό τρόπο στην Ιστορία και τον πολιτισμό της αρχαιότητας.
Μελέτησε Όμηρο, Πίνδαρο, Ορφικούς και Πυθαγόρειους, λυρικούς ποιητές, προσωκρατικούς φιλοσόφους, Πλάτωνα, Αισχύλο αλλά και την Αγία Γραφή και ξένους λογοτέχνες όπως τον Ντ’ Αννούντσιο. Σημαντικό σταθμό στη ζωή του Σικελιανού αποτέλεσε η γνωριμία και ο γάμος του, το 1907, με την Αμερικανίδα Eva Palmer, η οποία σπούδαζε στο Παρίσι ελληνική αρχαιολογία και χορογραφία.
Το 1909 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή “Αλαφροΐσκιωτος”, η οποία προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στους φιλολογικούς κύκλους, αναγνωριζόμενη ως έργο σταθμός στην ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων.
Το λογοτεχνικό έργο του Σικελιανού υπηρέτησε τη μεγαλόπνοη κοσμοθεωρία του για το ρόλο του ποιητή ως θιασώτη και ιεραπόστολου μιας θρησκευτικής ιδεολογίας. Ο Σικελιανός υπέταξε τα εκφραστικά του μέσα. Υιοθέτησε μια προ- και αντι- λογική έκφραση τόσο στην ποίηση, όσο και στις τραγωδίες του και αφομοίωσε ποικίλες πνευματικές επιδράσεις. Στα κείμενά του συνυπάρχουν στοιχεία που παραπέμπουν στα ρεύματα του ρομαντισμού, του αισθητισμού, του συμβολισμού αλλά και στους αρχαίους έλληνες ορφικούς και προσωκρατικούς φιλοσόφους.
Στην Άνω Αγόριανη Παρνασσού το 1922 μαθαίνει τα νέα για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Κλείνεται στο δωμάτιό του και κλαίει. Συνθέτει τον Όρκο των Κοινοτήτων στη Μάνα Ελλάδα.
Το 1927 ο Σικελιανός με την γυναίκα του Εύα πραγματώνει το όραμά του για την “Δελφική Ιδέα” με την αναβίωση των «Δελφικών Εορτών», που αποσκοπούσαν στην αδελφοσύνη και ειρήνη των λαών. Από τότε καθιερώθηκε για πρώτη φορά να παίζονται τα έργα των κλασικών τραγωδών σε αρχαία θέατρα.
Στις «Δελφικές Εορτές», στους Δελφούς, αναβίωσαν οι παραστάσεις του Προμηθέα Δεσμώτη (1927) και των Ικέτιδων (1930) του Αισχύλου σε σκηνοθεσία και διδασκαλία από τον ποιητή, η Εύα Σικελιανού δίδασκε τον χορό και ύφανε μόνη της όλα τα κοστούμια της παράστασης σε αργαλιό.
Η «Δελφική Ιδέα» εκτός από τις αρχαίες παραστάσεις περιελάμβανε και την «Δελφική Ένωση», μια παγκόσμια ένωση για τη συναδέλφωση των λαών και το «Δελφικό Πανεπιστήμιο», στόχος του οποίου θα ήταν να συνθέσει σε έναν ενιαίο μύθο τις παραδόσεις όλων των λαών. Το 1929, η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε αργυρό μετάλλιο για τη γενναία προσπάθεια αναβίωσης των δελφικών αγώνων.
Οταν ξεκίνησε ο B΄ Παγκόσμιος Πόλεμος εκφωνεί στο ραδιόφωνο το «Πανανθρώπινο εμβατήριο της Ελλάδας», ενώ γράφει ασταμάτητα για να εμψυχώσει τους μαχητές της Πίνδου και όλο τον ελληνικό λαό. Στα χρόνια της Κατοχής, πάλι, εκδίδει -παράνομα- μια εφημεριδούλα
με τίτλο «Ελευθερία».
Ο Άγγελος Σικελιανός κληροδότησε στις επόμενες γενιές ένα τεράστιο και ανεκτίμητο έργο.
Έγραψε σονέτα, δοκίμια,τραγωδίες ποήματα κ.α
Τι να πω για την περιπλάνησή του στο εξωτερικό, στους Αγίους Τόπους περπάτησε όπου και ο Χριστός, στην Ελλάδα απ΄άκρη σ΄ακρη και συχνά πυκνά στο Άγιο Όρος, τι να πώ για το έργο του που είναι τεράστιο.Μερικά από τα ποιήματά του:
Ἀλαφροΐσκιωτος – Ἀναδυομένη – Ὁ Διθύραμβος τοῦ Ῥόδου,
Ἀνεβαίνοντας στον Ὄλυμπο -Ὕμνος τοῦ μεγάλου Νόστου – ᾨδὴ στο Μακρυγιάννη – Πνευματικό Ἐμβατήριο,
ᾨδὴ Σ᾿ Ἕνα Χαμένον Ἔρωτα.
Κλείνοντας, ένα επίκαιρο απόσπασμα από το “Πνευματικό Εμβατήριο”
«Ομπρός, βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα,
ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από τον κόσμο!
Tι ιδέτε, εκόλλησεν η ρόδα του βαθιά στη λάσπη,
κι ά, ιδέτε, χώθηκε τ’ αξόνι του βαθιά μες στο αίμα!
Ομπρός παιδιά, και δε βολεί μονάχος του ν’ ανέβει ο ήλιος,
σπρώχτε με γόνα και με στήθος, να τον βγάλουμε απ’ τη λάσπη,
σπρώχτε με στήθος και με γόνα, να τον βγάλουμε απ’ το γαίμα.
Δέστε, ακουμπάμε απάνω του ομοαίματοι αδερφοί του!
Ομπρός, αδέρφια, και μας έζωσε με τη φωτιά του
ομπρός, ομπρός κ’ η φλόγα του μας τύλιξε, αδερφοί μου!»
“Ομπρός, οι δημιουργοί… Την αχθοφόρα ορμή Σας
στυλώστε με κεφάλια και με πόδια, μη βουλιάξει ο ήλιος!
Βοηθάτε με και μένανε αδερφοί, να μη βουλιάξω αντάμα!
Τι πια είν’ απάνω μου και μέσα μου και γύρα
τι πια γυρίζω σ’ έναν άγιον ίλιγγο μαζί του!
Χίλια καπούλια ταύροι τού κρατάν τη βάση
δικέφαλος αητός κι απάνω μου τινάζει
τις φτέρουγές του και βογγάει ο σάλαγός του
στην κεφαλή μου πλάι και μέσα στη ψυχή μου
και το μακρά και το σιμά για με πια είν’ ένα!
Πρωτάκουστες, βαριές με ζώνουν Αρμονίες! Ομπρός συντρόφοι.
βοηθάτε να σηκωθεί, να γίνει ο ήλιος Πνέμμα!
