Αρχαία Αμφικτυονία
Με αφορμή την Γ΄ Πειραϊκή Αμφικτυονία, σήμερα Παρασκευή 7 Ιουνίου, ένα μικρό αφιέρωμα του «ΕΞΑΛΕΙΠΤΡΟΝ» στην αρχαία Αμφικτυονία.
Η Αμφικτυονία ή Αμφικτιονία (Πρόδρομος της Κοινωνίας των Εθνών και του ΟΗΕ), ξεκίνησε ως συνένωση γειτονικών Ελληνικών φυλών και αργότερα εξελίχθηκε σε Ένωση αρχαίων Ελληνικών Πόλεων – Κρατών, με επίκεντρο κάποιο ιερό κοινής λατρείας.
Αρχικά είχε χαρακτήρα θρησκευτικό και αργότερα εξελίχθηκε σε πολιτικό (πολιτικό διότι, μέσω των χρησμών, που έδινε το μαντείο στους Βασιλείς, διαχειριζόταν την πολιτική κατάσταση και ρύθμιζε την εξωτερική πολιτική. Ακόμη και οι Πέρσες ζητούσαν χρησμό από το μαντείο.)
Η ετυμολογία της λέξης «Αμφικτύονας» δηλώνει αυτόν που κατοικεί γειτονικά – τον γείτονα. Προέρχεται από τη λέξη αμφί και κτοίνα, που σημαίνει οικισμός.
Κατά άλλη εκδοχή η λέξη προέρχεται από τον Αμφικτύονα, γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, αδελφό του Έλληνα και παππού του Τριπτόλεμου. Ο Αμφικτύονας θεωρείται ιδρυτής των Αμφικτυονιών.
Ο κύριος σκοπός της Αμφικτυονίας σε καιρό ειρήνης ήταν, η ανάπτυξη εμπορικών σχέσεων και η διοργάνωση κοινών εορτών, ενώ σε καιρόπολέμου, η διαφύλαξη των ιερών κανόνων του ανθρωπισμού, καθώς και η λήψη κοινών αποφάσεων, για την άμυνα απέναντι σε μια μη Ελληνική εχθρική δύναμη.
Τη διοίκηση της αμφικτυονίας ασκούσε το αμφικτυονικό συνέδριο και η αμφικτυονική εκκλησία.
Το συνέδριο το συγκροτούσαν 24 μόνιμα μέλη, οι Ιερομνήμονες, οι Πυλαγόρες, ένας Γραμματέας και ένας Ιεροκύρηκας.
(Ιερομνήμονες όπως μαρτυρεί και η λέξη, είναι αυτοί που φέρουν την ιερή μνήμη. Την ιερή προγονική μνήμη την προ του αφανισμού εποχής, δηλαδή της προκατακλυσμιαίας.
Ιερό-μνήμων = ο φυλάττων εν τη μνήμη αυτού παν ό,τι ιερόν.
Οι συμμετέχοντες στην αμφικτυονία ιερομνήμονες συνδέονταν μεταξύ τους με όρκους αληθινής αγάπης και ευσέβειας.
Πυλαγόρες – πύλαι + αγείρω = ο πεμπόμενος ως ρήτωρ εις το Αμφικτυονικόν Συνέδριον, ο αντιπρόσωπος Ελληνικής τινός πόλεως.)
«Και οι προπάτορες Αμφικτύονες οι Ιερομνήμονες, Πυλαγόροι σοφοί μεσ’ τα μύχιαάδυτα των μαντείων και στων Ναών τους τα άβατα ιερά, την προκατακλυσμιαία γνώση εξ’ αρχής αναρθρώνουν με τ’ άρρητα σύμβολα, τα άκρως μυητικά».
Σκοπός του συνεδρίου ήταν η προστασία των κοινών της Ελλάδας συμφερόντων, η ρύθμιση θρησκευτικών και δικαστικών θεμάτων, καθώς και οι διαφορές μεταξύ πόλεων – κρατών.
Η Αμφικτυονία είχε ως έδρα της, αρχικά το ιερό της Δήμητρας στην Ανθήλη (νότια της πεδιάδας της Λαμίας), κοντά στις Θερμοπύλες (Θερμαί Πύλαι = στενό όμοιο με πύλη, όπου υπήρχαν θερμές πηγές) και αργότερα μετά τον Α΄ Ιερό Πόλεμο, όταν οι Αμφικτύονες πήραν τον έλεγχο του Ιερού των Δελφών και των αγώνων, συνεδρίαζαν στην Ανθήλη την Άνοιξη (ηρινή Πυλαία) και στους Δελφούς το Φθινόπωρο (οπωρινή Πυλαία).
Οι πρώτες Αμφικτυονίες ήταν:
Η Δελφική Αμφικτυονία στους Δελφούς.
(Δελφοί από το Δελφύς = μήτρα μέσα στην οποία αναπτύσσονται με εμβρυακό τρόπο ιδέες που οδηγούν τους ανθρώπους σε ημερότερα ήθη και σωφρονέστερη διαγωγή. Το Δελφύς έχει σχέση με την Ομφή, από την οποία παράγεται η λέξη ομφαλός , γι’ αυτό και Δελφοί = ομφαλός της γης.)
Στο Αμφικτυονικό Συνέδριο συμμετείχαν δώδεκα ελληνικές φυλές. Οι Θεσσαλοί, οι Βοιωτοί (με κυρίαρχη την Θήβα), οι Δωριείς (με κυρίαρχη την Σπάρτη), οι Ίωνες (με κυρίαρχη την Αθήνα), οι Περραιβοί, οι Μάγνητες, οι Λοκροί, οι Οιταίοι, οι Αχαιοί, οι Φωκείς, οι Δόλοπες και οι Μαλιείς.
Της Ανθήλης αφιερωμένη στη Δήμητρα,
Των Γραικών της Ηπείρου αφιερωμένη στον Δία,
Της Καλαβρίας (Πόρος) αφιερωμένη στον Ποσειδώνα, την οποία αποτελούσαν επτά πόλεις. Επίδαυρος,Ερμιόνη,Αίγινα,Αθήνα,Ναυπλίας, Πράσις, και Μινύειος Ορχομενός,
Της Δήλου, αφιερωμένη στον Απόλλωνα.
Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια η πανελλήνια ακτινοβολία του θεσμού της Αμφικτυονίας μειώθηκε και αργότερα ο αυτοκράτορας Αδριανός, ίδρυσε νέα οργάνωση ενότητας των Ελλήνων, το Πανελλήνιο.
Νανά Λάτση
Πηγές: Λεξικό Αρχαίας Ελληνικής Σταματάκου.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Παπαρηγόπουλου.
National Geographic
